Nationale herdenking 4 mei 2023
Op donderdag 4 mei heeft de nationale herdenking plaatsgevonden in de Gedenkstätte Sachsenhausen. De directrice van het Anne Frank Zentrum Berlijn Veronika Nahm sprak als Duitse gastspreker tijdens de herdenkingsplechtigheid. De andere gastspreker was Micha de Winter, emeritus hoogleraar pedagogiek aan de universiteit van Utrecht én de zoon van Max de Winter die na de onmenselijke ontberingen van Auschwitz, Buchenwald en Haselhorst tot de bevrijding in Sachsenhausen gevangen werd gehouden. De herdenking werd door ongeveer 150 personen bijgewoond.
Op donderdag 4 mei heeft de jaarlijkse herdenking van alle burgers en militairen, die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesmissies - in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld - zijn omgekomen voor het eerst in twee jaar weer in de Gedenkstätte Sachsenhausen plaatsgevonden.
Ambassadeur Ronald van Roeden stond in zijn toespraak stil bij het belang van herdenken: "Een plek als deze, concentratiekamp Sachsenhausen, dwingt ons tot denken én doen. We zien overal ter wereld hoe macht wordt misbruikt om de vrijheid van anderen in te perken. We zien wat de afwezigheid van democratie met samenlevingen kan doen. Laten we niet alleen hopen, maar ons er daadwerkelijk voor inzetten dat er in de wereld niet opnieuw kampen komen zoals Sachsenhausen. Dat mensenrechten worden gewaardeerd. Dat we onze ogen niet sluiten. Dat moed en mededogen sterker zullen blijken.”
Verder ging hij in op het belang van vrede en vrijheid in de huidige tijd vooral m.h.o.o. de oorlog in Oekraïne en het verdedigen van de grondrechten van minderheden, andersdenkenden en mensen met een andere identiteit: "Wat zijn de juiste middelen om de rechten van minderheden, vrijheid en vrede te verdedigen? Vrijheid bestaat immers niet zonder ingrijpen! Hoe kunnen wij daar aan bijdragen? Als individu, als groep, als land, als Europa. Onze plichten beginnen daar waar vrijheden worden beperkt en andersdenkenden worden gediscrimineerd of zelfs vervolgd. Wat kunnen wij, u en ik, in dit opzicht doen om ook de rechten van anderen te waarborgen? Op kleine schaal, in onze familie- en kennissenkring, in onze buurt of stad. En in groter verband: Nationaal of zelfs over onze grenzen heen. Kijken we vol afschuw lijdzaam toe? Spreken we luidkeels onze verontwaardiging uit? Komen we in actie? En hoe dan? Bij toenemende agressie en geweld tegen minderheden worden die vragen steeds pregnanter."
Gasttoespraak door Veronika Nahm van het Anne Frank Zentrum Berlijn
Veronika Nahm ging tijdens haar toespraak in op het belang van het gezamelijke herdenken en het betrekken van jongeren. Ze gaf mooie voorbeelden van jongeren die door het werk van het Anne Frank Zentrum bijdragen aan een democratische samenleving. Ze leren vaardigheden om zelf actief voor gelijke rechten op te komen en te reageren in discriminerende situaties. Zo komen ze ook meer te weten over identiteit, vooroordelen en discriminatie toen en nu: "Florian, Camillo, Katharina und Katrin stehen beispielhaft für eine große Zahl an Jugendlichen, die sich an den Projekten des Anne Frank Zentrums beteiligen. So nehmen beispielsweise am bundesweiten Anne Frank Tag, dem Schulaktionstag gegen Rassismus und Antisemitismus anlässlich von Anne Franks Geburtstag am 12. Juni, in diesem Jahr bundesweit 650 Schulen teil und damit mehr als 100.000 Kinder, Jugendliche und Lehrkräfte. (...) Wie kannst Du zum Erinnern an den Holocaust beitragen? Und wie würde eine bessere Welt für dich aussehen? Diese beiden Fragen begleiten mich bei meiner Arbeit. Die Jugendlichen, denen ich begegne, inspirieren mich und geben mir Hoffnung für die Zukunft."
Gedicht, toespraak van Micha de Winter en muzikale bijdrage van Arthur Rusanovsky
Het gedicht “Durf te Durven” van Lieke Metzlar werd voorgedragen door de scholiere Jill van Oosten (17).
Prof. Dr. Micha de Winter vertelde dat zijn vader Max bij het uitbreken van de oorlog een 20 jaar jonge talentvolle chemisch analist in opleiding is. Samen met zijn eerste grote liefde Chelly duikt hij onder wanneer in Nederland de jodenvervolging losbreekt. Nadat ze zijn verraden volgt via Westerbork deportatie naar Auschwitz. Daar bevalt Chelly van een meisje dat kort daarna wordt vermoord. Chelly zelf komt om het leven in 1945 tijdens de dodenmarsen in Polen. Max wordt uiteindelijk naar Sachsenhausen afgevoerd. Bij de bevrijding is hij ernstig ziek, weegt nog maar 35 kilo. Micha de Winter: ‘Natuurlijk moeten herdenkingen als deze gaan over het onvoorstelbare leed dat mensen is aangedaan. Tegelijkertijd moet aan jonge generaties hoop en optimisme worden aangeboden. Jonge mensen hebben handelingsperspectief nodig: het gevoel dat jezelf, met elkaar kunt bijdragen aan verbeteringen van de wereld.’
Voor de muzikale omlijsting zorgde de Nederlandse violist Arthur Rusanovsky. Hij speelde onder meer ‘Oblivion’ van Astor Piazolla en ‘The Lark Ascending’ van Ralph Vaughan Williams.
Aansluitend werden onderstaande kransen en bloemen gelegd.
Kransen en Bloemen
Kranslegging door Zijner Majesteits Ambassadeur namens het Koninkrijk der Nederlanden
Kranslegging namens het Anne Frank Zentrum Berlijn
Kranslegging namens oud-gevangenen KZ Sachsenhausen
Kranslegging namens Kamp Amersfoort
Kranslegging namens Kamp Vught en Gemeente Vught
Bloemen namens Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers
Kranslegging names de Stadt Oranienburg
Kranslegging namens de Nederlandse Kerk Berlijn
Na afloop van de plechtigheid was er gelegenheid om na te praten.
